Ergeş Cumanbülbüloğlu (1868-1937)
Ergeş Cumanbülbüloğlu 1868 yılında Semerkand vilayetinin Koşrebat ilçesi, Korgan köyünde doğmuştur. Özbek halk şairi, destancısıdır. Çiftçi, destancı bir ailede dünyaya geldi. Onun yedi göbek atası, amca ve nineleri destancı-şair olmuşlardır (Yadgar, Lefes, Mulla Taş, MullaHalmurad, Cumanbülbül, TillaKempir, Sultan Kempir, Cassak, Yarlakab ve Başlakab, 17.-19. Yüzyılların tanınmış destancılarındandır).
ErgeşCumanbülbüloğlu’nun büyük şair ve destancı olarak yetişmesinde ailesi ve köyündeki zengin edebi ortamın etkisi olmuştur. Destancılık eğitimini babası Cumanbülbül’den almıştır.
Okuma yazması olmayan babası Cumanbülbül,Ergeş’in eğitim almasını ve ilim sahibi olmasına büyük önem vermiştir. 1884-1886 yılları arasında Buhara medreselerinde eğitim görmüş, Farsça’yı öğrenmiş, Arapça ile tanışmış ve hüsnü hat meşketmiştir.Nevai, Fuzuli, Hafız, Bedil, Meşrep, Mahtumkulı’nun eserlerini mütalaa etmiştir. Maddi sıkıntılar ve babasının vefatı (1886) sebebiyle eğitimine devam edememiştir.
Köyüne dönüp müstakil okumalar yapmış, destancılık yeteneğini ilerletmek için çalışmıştır.Bir zaman öğretmen olan kayınpederi Atamurad Hatib’in yardımıyla çiftçilerden vergi toplamaya memur olmuştur. 1887-1889 yıllarında Ergeş Cumanbülbüloğlu Buhara Emirliği’ne bağlı Nurata Beyliği’nin toprak sahiplerinden biri olan Kozibek’in yanında katip olarak çalışmıştır.
Ergeş Cumanbülbüloğlu 1925 yılında Semerkand’a gitmiştir. 1926-1928 yıllarında Bulunğur ilçesi, Kırkşadi köyünde Polkan Şair, Fazıl Yoldaş ile birlikte ezberinde olan destanların yazımıyla meşgul olmuştur. 1929-1936 yıllarında Ergeş Cumanbülbüloğlu köyünde çiftçilikle uğraşmış ve destancılıkta öğrenciler yetiştirmeye devam etmiştir. 1936 yılında Taşkent’e gitmiş ve Nisan 1937’ye kadar halk bilimci H.T.Zarifov’un evinde kalmıştır. 1937 Nisan sonunda köyüne geri dönmüş ve orada vefat etmiştir(12 Mayıs 1937).
Ergeş Cumanbülbüloğlu’nun eserleri ve repertuarı çok zengin ve rengarenktir. Şair “Küntuğmış”, ”YekkeAhmed”, “Alibek ile Balibek”, “Delli”, “Revşen”, “Kündüz ile Yulduz”, “Huşkeldi”,”Haldarhan”,”Kız Cibek”, “GuruğliningTuğulişi”,” Hasanhan”, “Avazhan”, “AvazningFarangga Seferi”, “Nurali”, “Hiraman (Cehangir)”, “Alpamış”, “Yusuf ile Ahmed”, “Tulumbiy”, “Kıranhan”, “Kumri”, “Aşık Garib”, “Vamık ile Uzra”, “Varka ile Gülşah”, “Mahtumkulı” gibi otuza yakın destanı vepekçokkoşuklarıezberinde muhafaza etmiştir.
Ergeş Cumanbülbüloğlu geleneksel destan ve koşukların aktarıcısı olmuş ayrıca kendi eserlerini de oluşturmuştur. Onun “Tercime-i Hal” destanı, “Keldim”, “Taşkent Ta’rifide”, “Kızıl”, “Tursunay”, “Ahunbabayev”, “Gazi Alim”, “Atacam Haşim”,”Şairlerge Rehber Hadi”, “İşan”, “Esav Kızlar” gibi koşukları dikkate değerdir.
TÖRE MİRZAYEV
